शनिवार, 11 अप्रैल 2020

मुरादाबाद के साहित्यकार श्याम सुंदर भाटिया की लघुकथा ----नि:शब्द



हिंदी के प्रो. राम नारायण त्रिपाठी को उनके सहपाठी और चेले पीठ पीछे प्रो.बक - बक त्रिपाठी कहते ... प्रो.त्रिपाठी के समृद्ध शब्दों के भंडार का कोई सानी नहीं था...लेकिन सवालों का पिटारा शब्द भंडार से भी संपन्न... कोरोना के चलते लाकडाउन तो बहाना था...बतियाने को किसी न किसी की रोज दरकार रहती... श्रीमती के इशारे पर तपाक से प्रो. त्रिपाठी मास्क लगाकर सब्जी खरीदने पहुंच गए...सोशल   डिस्टेंसिंग का पालन करते हुए व्हाइट सर्किल में अनुशासित मुद्रा में खड़े होकर अपनी बारी का इंतज़ार करने लगे...नंबर आते ही बाबू ने सवाल दागा...क्या - क्या दे दें प्रोफेसर साहिब... सवाल पूर्ण होने से पहले ही धारा प्रवाह  बोलना शुरु कर दिया... गोभी क्या रेट है...खराब तो नहीं...नहीं साहिब...बाबू ने रिस्पॉन्ड  किया... प्रो. त्रिपाठी बोले,क्या गारंटी है...बताओ... टमाटर, आलू,प्याज, लौकी से लेकर बैंगन,धनिया, पुदीना होते हुए खरबूजे और तरबूज तक पहुंच गए... प्रो. आदतन दो ही सवाल करते ...क्या रेट...और क्या  गारंटी...20 मिनट हो गए और व्हाइट सर्किल में कतार और लंबी हो गई तो प्रो. त्रिपाठी से बाबू ने थोड़ा रफ लहजे में कहा...आपसे भी साहिब हम एक सवाल पूछ लेता हूं...आप तो बड़ी क्लास के टीचर...पूरी दुनिया और उसके कायदे जानते हो ... हां ... हां ... बोलो ना... प्रो.साहब ने सोचा...ससुर क्या पूछेगा...   कोरोना महामारी से कब मुक्ति मिलेगी...या...यूनिवर्सिटी कब खुलेगी...वगैरह...वगैरह...आप हर सब्जी और फल की गारंटी तो पूछ रहे हो... प्रो.साहिब इंसान की भी आज कोई गारंटी है क्या...यह सुनते ही प्रोफेसर त्रिपाठी  नि:शब्द हो गए... आनन - फानन में एक झ्टके में थैला उठाया और घर की ओर तेज - तेज कदमों से कूच कर गए...                                     
                                                
✍️  श्याम सुंदर भाटिया 
 विभागाध्यक्ष
पत्रकारिता कॉलेज, तीर्थंकर महावीर यूनिवर्सिटी
मुरादाबाद 244001
उत्तर प्रदेश, भारत
मोबाइल फोन नंबर 7500200085

2 टिप्‍पणियां:

  1. निः शब्द का गुजराती अनुवाद.... લઘુકથા
    નિઃશબ્દ....!
    હિંદીનાં પ્રાધ્યાપક રામનારાયણ ત્રિપાઠીને તેમનાં સહાધ્યાયીઓ અને શિષ્યો એમની પીઠ પાછળ પ્રાધ્યાપક બક..બક ત્રિપાઠી કહેતાં...
    પ્રાધ્યાપક ત્રિપાઠીનાં સમૃદ્ધ શબ્દભંડોળનો કોઈ અન્ય વિકલ્પ ન હતો પરંતુ પ્રશ્નોનો પટારો શબ્દભંડાર કરતાં પણ સમૃદ્ધ હતો....
    કોરોનાનાં કારણે લોકડાઉન તો એક બહાનું હતું વાતોડિયાને કોઈને કોઈની દરરોજ પરવા રહેતી હતી.પત્નીનાં એક ઈશારા પર પ્રાધ્યાપક ત્રિપાઠી ઝટ દઈને માસ્ક પહેરીને શાકભાજી ખરીદવા ઉપડી ગયાં.. સોશિયલ ડિસ્ટન્સસિંગનું પાલન કરતાં કરતાં સફેદ વર્તુળમાં વ્યવસ્થિત રીતે ઉભા રહીને પોતાનાં વારાની રાહ જોવા લાગ્યાં. નમ્બર આવતાની સાથે જ બાબુએ સવાલ પૂછ્યો શું શું આપું પ્રાધ્યાપક સાહેબ? સવાલ પૂરો થતાં પહેલાં જ એકધાર્યું બોલવાનું શરૂ કરી દીધું...કોબીચનો શો ભાવ છે? ખરાબ તો નથી ને?
    ના..ના..સાહેબ, બાબુએ જવાબ આપ્યો...પ્રાધ્યાપક ત્રિપાઠીએ કહ્યું શું ખાતરી છે ? કહે...ટામેટાં, બટાકા,ડુંગળી,દૂધીથી માંડીને રીંગણ,કોથમીર,ફુદીનાથી લઇ ટેટી અને તડબૂચ સુધી પહોંચી ગયાં... આદત પ્રમાણે પ્રાધ્યાપક બે જ પ્રશ્નો પૂછતાં...શું ભાવ છે ? અને ખાતરી શું? ૨૦ મિનિટ્સ થઈ ગઈ અને સફેદ વર્તુળમાં કતાર વધુ લાંબી થઈ ગઈ તો બાબુએ પ્રાધ્યાપક સાહેબને થોડાંક કઠોર શબ્દોમાં કહ્યું..સાહેબ,હું પણ તમને એક સવાલ પૂછી લઉં છું...તમે તો મોટાં વર્ગનાં શિક્ષક...આખી દુનિયા અને એનાં કાયદા જાણો છો...
    હા..હા...બોલ ને...
    પ્રાધ્યાપક સાહેબે વિચાર્યું કે સસરો શું પૂછવાનો છે...કોરોના મહામારીથી મુક્તિ ક્યારે મળશે? અથવા તો મહાવિદ્યાલય ક્યારે ખુલશે? વગેરે..વગેરે...
    તમે દરેક શાકભાજી અને ફળોની ખાતરી તો પૂછી રહ્યાં છો....પ્રાધ્યાપકસાહેબ, શું આજે માનવીની પણ કોઈ ખાતરી છે ખરી?...આ સાંભળતાની સાથે જ પ્રાધ્યાપક ત્રિપાઠી નિરુત્તર બની ગયાં...ફટાફટ એક જ ઝાટકે થેલી ઉપાડી અને ઝડપથી પગ ઉપાડી ઘર તરફ રવાના થઈ ગયાં....!

    -શ્યામસુંદર ભાટિયા
    ગુજરાતી ભાવાનુવાદ:
    રક્ષિત અરવિંદરાય દવે
    "મૌન"
    તા.૧૧.૦૪.૨૦૨૦

    जवाब देंहटाएं